Waarom we onzekerheid vaak verwarren met angst

**Onzekerheid is voor veel mensen lastig te voelen en nog lastiger te herkennen. En dan noemen we het al snel angst. Hoe komt het dat we die twee emoties verwarren?**

Onzekerheid is voor veel van ons lastig te voelen en nog lastiger te herkennen. Ons brein is ontworpen om grip te krijgen op de wereld en zoveel mogelijk controle te houden. Maar als we niet precies weten wat er gaat gebeuren, raken we uit balans. En dat ongemakkelijke gevoel? Dat verwarren we vaak met angst. Hoe komt dat eigenlijk?

Ons brein houdt van voorspelbaarheid

Ons brein is constant bezig met voorspellen wat er om ons heen gebeurt. Het wil verrassingen voorkomen en controle houden, omdat dat veilig voelt. Onzekerheid betekent juist: geen duidelijke antwoorden. Het voelt alsof we op drijfzand staan. Ons lichaam reageert daarop met spanning: een hogere hartslag, onrust of een knoop in onze maag.

Onzekerheid voelt fysiek hetzelfde als angst

Die fysieke reacties lijken enorm op wat we ervaren bij angst. En omdat ons brein graag betekenis wil geven aan dat ongemak, plakt het er vaak het label 'angst' op. Angst is tenslotte een bekende emotie, die makkelijker te begrijpen is dan het vage gevoel van onzekerheid. Maar het grote verschil? Angst ontstaat bij een concrete dreiging, terwijl onzekerheid vooral gaat over het ontbreken van informatie.

Waarom we onzekerheid liever vermijden

Onzekerheid voelt ongemakkelijk en verwarrend, dus we willen het het liefst uit de weg gaan. Omdat we het vaak als angst labelen, schieten we in een stressreactie. We proberen controle te krijgen over de situatie, terwijl dat bij onzekerheid vaak niet mogelijk is. Dit vermijdingsgedrag verergert het gevoel van stress juist.

Wat helpt: onzekerheid leren herkennen

We kunnen leren beter met onzekerheid om te gaan. Door het gevoel als onzekerheid te herkennen (en niet als angst), kunnen we minder heftig reageren. Onzekerheid hoort bij het leven. Hoe meer we dat kunnen accepteren, hoe kalmer we ons voelen – zelfs als we niet alle antwoorden hebben. We kunnen oefenen en léren om ons te verhouden tot een lastig gevoel als onzekerheid. Dat gaat om het opbouwen van tolerantie. En dat kun je meestal niet alleen. Daarom begeleid ik daarbij veel mensen. We oefenen dan met ‘zijn met ongemak’, zoals ik dat noem.

Praktische tips om onzekerheid te herkennen

Wat je zelf kunt doen? Als je merkt dat je onrustig of gespannen bent, breng je aandacht naar je lichaam en de sensaties in je lichaam. Vertraag. Sta stil. Voel waar je spanning hebt. Misschien een knoop in je maag, beklemming op je borst, of verkramping in je schouders. Merk het op, zonder dat het weg hoeft. Adem rustig in en uit en erken de sensaties - liefst zonder oordeel. Benader je gevoel met nieuwsgierigheid. Je kunt jezelf dan de vraag stellen: is er nu direct gevaar, of is dit het ongemak van het niet-weten? Door bewust te voelen, geef je je lichaam de ruimte om de spanning door te laten stromen, in plaats van jezelf op slot te blijven zetten. Oefen je dit vaker, dan groeit je nieuwsgierigheid en neemt je tolerantie om te zijn met onzekerheid toe.

Voluit leven met onzekerheid

Wanneer je ‘ja’ zegt tegen de realiteit van het leven, heb je ook onzekerheid te accepteren als onderdeel van de mix. Ik moet hierbij nog denken aan het Sereniteitsgebed van Reinhold Niebuhr: "God geef me de innerlijke rust om de dingen te accepteren die ik niet kan veranderen, de moed om de dingen te veranderen die ik wel kan aanpassen en de wijsheid om het verschil te weten." Dit perspectief moedigt ons aan om onderscheid te maken tussen wat we kunnen controleren en wat niet. Wat volgens mij de acceptatie van de inherente onzekerheden van het leven bevordert.

Herken jij je hierin?

Merk je ook wel eens dat je tegen jezelf zegt ‘oei, ik ben angstig’, terwijl je nu in retrospect herkent dat het wellicht onzekerheid was?

Even kennismaken?